มัดจำนั้นมีหลายคนในที่นี้ มีความสนใจในเรื่องมัดจำอย่างแน่แท้ และหลายคนในที่นี้ย่อมเกิดข้อสงสัยตามมาว่า สิ่งใดที่เรียกว่ามัดจำ ซึ่งผู้ที่ไม่ได้เรียนรู้หรือศึกษากฎหมายเกี่ยวกับเรื่องมัดจำย่อมต้องการค้นหาหลักเกณฑ์ในการพิจารณาว่าสิ่งใดจึงจะเป็นมัดจำตามกฎหมาย และเมื่อเป็นมัดจำแล้วผลที่ตามในทางด้านกฎหมายนั้นเป็นอย่างไร
ในบทความนี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของคำจำกัดความของคำว่า มัดจำ และเป็นการนำเสนอข้อเท็จจริงเป็นกรณีศึกษาในเรื่องของเงินจองในการซื้อบ้าน ซื้อที่ดิน หรือแม้แต่ซื้ออะไรก็ตามที่ต้องมีการวางเงินจองในการทำสัญญากับผู้ขายสินค้านั้นๆ
หลักเกณฑ์ในการพิจารณาว่า สิ่งใดเป็นมัดจำตามกฎหมายนั้น กฎหมายได้กำหนดหลักฐานเอาไว้ว่า เมื่อเข้าทำสัญญา ได้ให้สิ่งใดไว้ สิ่งนั้นเป็นมัดจำ ซึ่งสิ่งใดในที่นี้นั้นจะต้องมีมูลค่าอยู่ในตัวเอง เช่น เช็ค เงินสด เป็นต้น นอกจากนั้นแล้ว ยังต้องมาจากการแสดงเจตนาของทั้งสองฝ่ายว่า ต้องให้สิ่งนั้นเป็นมัดจำตามสัญญาด้วย เมื่อครบหลักเกณฑ์ดังเช่นที่ได้กล่าวมาแล้ว สิ่งที่ได้ให้ไว้ในขณะเข้าทำสัญญาย่อมเป็นมัดจำตามกฎหมาย ยกตัวอย่างเช่น นาย ก. ต้องการซื้อบ้านจัดสรรหลัง ๑ จากโครงการบ้านจัดสรร จึงได้เข้าไปในโครงการบ้านจัดสรร น. ได้พบกับพนักงานขายของโครงการฯ ชื่อว่า นางสาว ข. นางสาว ข. ได้ต้อนรับและไปพานาย ก. ไปดูบ้านตัวอย่างในโครงการบ้านจัดสรร น. ปรากฏว่า นาย ก. ชื่นชอบบ้านในโครงการจัดสรร น. มาก จึงได้แจ้งความจำนงต่อนางสาว ข. ว่า นาย ก. สนใจบ้านของโครงการจัดสรร น. และต้องการซื้อบ้านในโครงการจัดสรร น. ของทราบราคาบ้านจัดสรรในโครงการที่นาย ก. ชอบ นางสาว ข. ได้เสนอขายบ้านที่นาย ก. ชื่นชอบในราคา ๕,๐๐๐,๐๐๐ บาท โดยนางสาว ข. ขอให้นาย ก. วางเงินมัดจำในการจองบ้านจัดสรรในโครงการ เป็นเงินจำนวน ๕๐,๐๐๐ บาท นาย ก. ตกลงที่จะซื้อบ้านจากโครงการจัดสรร น. จึงได้นำเงินสดจำนวน ๕๐,๐๐๐ บาท มาส่งมอบให้แก่นางสาว ข. เป็นเงินจองบ้านจัดสรรในโครงการ โดยไม่มีข้อตกลงอื่นใดอีก ส่วนที่เหลืออีกจำนวน ๔,๙๕๐,๐๐๐ บาท ให้นาย ก. ไปชำระในวันทำสัญญาซื้อขายและโอนกรรมสิทธิ์ที่สำนักงานที่ดิน จะเห็นได้จากกรณีตัวอย่างว่า นางสาว ข. ได้เสนอขายบ้านในโครงการบ้านจัดสรร น. ให้แก่นาย ก. เมื่อนาย ก. ได้แสดงเจตนากับนางสาว ข. ซึ่งเป็นตัวแทนของผู้ถือกรรมสิทธิ์ในที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้าง ย่อมก่อให้เกิดสัญญาจะซื้อจะขายที่ดิน และนางสาว ข. ได้เรียกให้นาย ก. ส่งมอบเงินจอง จำนวน ๕๐,๐๐๐ บาท ในวันดังกล่าว นาย ก. ตกลง จึงเป็นการแสดงเจตนาที่จะให้มีมัดจำระหว่างกันเกิดขึ้น เงินจำนวน ๕๐,๐๐๐ บาท จึงเป็นมัดจำในการทำสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินระหว่าง นาย ก. กับเจ้าของโครงการบ้านจัดสรร น. โดยผ่านตัวแทนที่ชื่อว่า นางสาว ข.
ดังนั้น จะเห็นได้ว่า มัดจำ นั้น มีเงื่อนไขตามกฎหมายกำหนดว่า จะต้องเป็นการให้มัดจำกันในขณะทำสัญญา ต้องเป็นทรัพย์สินที่มีมูลค่าในตัวเอง และต้องมีการแสดงเจตนาของคู่สัญญาให้สิ่งนั้นๆ เป็นมัดจำด้วย
เมื่อเป็นมัดจำตามหลักเกณฑ์ของกฎหมายแล้ว มัดจำยังมีผลทางด้านกฎหมายเกี่ยวกับการมีความสัมพันธ์ระหว่างคู่สัญญาอีกด้วย กล่าวคือ มัดจำนั้นเป็นหลักฐานในการทำสัญญาระหว่างกัน สามารถนำการชำระเงินมัดจำหรือให้สิ่งใดไว้เป็นมัดจำนั้น มาเป็นหลักฐานในการฟ้องคดีต่อศาลได้
โดยหลักเกณฑ์ของมัดจำนั้น เป็นไปตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ “มาตรา ๓๗๗ เมื่อเข้าทำสัญญา ถ้าได้ให้สิ่งใดไว้เป็นมัดจำ ท่านให้ถือว่าการที่ให้มัดจำนั้นย่อมเป็นพยานหลักฐานว่าสัญญานั้นได้ทำกันขึ้นแล้ว อนึ่ง มัดจำนี้ย่อมเป็นประกันการที่จะปฏิบัติตามสัญญานั้นด้วย”
เมื่อเป็นมัดจำแล้ว หากได้ปฏิบัติตามสัญญาครบถ้วนทุกประการแล้ว หรือหากมีการผิดสัญญาระหว่างกันแล้ว กฎหมายได้กำหนดผลทางเกี่ยวกับมัดจำไว้ ๓ ประการด้วยกัน คือ ๑.ให้ส่งคืน หรือจัดเอาเป็นการใช้เงินบางส่วนในเมื่อชำระหนี้ ๒.ให้ริบ ถ้าฝ่ายที่วางมัดจำละเลยไม่ชำระหนี้ หรือการชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งฝ่ายนั้นต้องรับผิดชอบ หรือถ้ามีการเลิกสัญญาเพราะความผิดของฝ่ายนั้น และ ๓.ให้ส่งคืน ถ้าฝ่ายที่รับมัดจำละเลยไม่ชำระหนี้ หรือการชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งฝ่ายนี้ต้องรับผิดชอบ
โดยในกรณี แรกนั้น ที่ว่า ให้ส่งคืน หรือจัดเอาเป็นการใช้เงินบางส่วนในเมื่อชำระหนี้ เป็นกรณีของการที่ได้ปฏิบัติตามสัญญาครบถ้วนแล้ว ผู้ส่งมอบมัดจำให้แก่อีกฝ่ายมีสิทธิตามกฎหมายอยู่ ๒ ประการ คือ ให้ส่งคืนมัดจำแก่ผู้วางมัดจำ หรือ ให้เอามัดจำนั้นเป็นการชำระหนี้ตามสัญญาแล้วชำระหนี้ในส่วนที่เหลือ |
